Polski Związek Hodowców Koni informuje, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaakceptowało następujące zmiany w zasadach przeprowadzania stacjonarnej próby dzielności klaczy i ogierów rasy śląskiej.
Cel
Proponowane zmiany mają na celu ulepszenie dotychczas obowiązujących zasad przeprowadzania próby dzielności poprzez:
- Wyeliminowanie w przypadku próby dzielności ogierów stosowanego dotychczas Indeksu Wartości Użytkowej oraz wprowadzenie wag poszczególnych cech przy zastosowaniu sumarycznej metody obliczania wyniku końcowego próby;
- Ujednolicenie zasad próby dzielności dla klaczy i ogierów rasy śląskiej;
- Uproszczenie zasad liczenia wyników końcowych próby dzielności.
Uzasadnienie
Proponowane modyfikacje regulaminu prób dzielności klaczy i ogierów rasy śląskiej, podobnie jak w przypadku poprzednio zgłaszanych zmian, wynikają z obserwacji poczynionych przez Komisję Księgi Stadnej koni rasy śląskiej, kompleksowej analizy dokonanej na podstawie wyników przeprowadzonych w poprzednich latach stacjonarnych treningów i prób dzielności dla klaczy i ogierów rasy śląskiej w ZT Książ oraz zamiaru Komisji poprawienia czytelności zasad oceny koni podczas próby.
Zastąpienie Indeksu Wartości Użytkowej oceną sumaryczną podyktowane jest zgłaszaną przez hodowców i właścicieli koni śląskich potrzebą uproszczenia sposobu liczenia wyników końcowych koni poddawanych próbom dzielności. Jednocześnie zachowane zostają wagi cech stosowane dotychczas w Indeksie Wartości Użytkowej, ustalone na podstawie wcześniejszych obserwacji i analiz. Zostaje również zachowana zasada nadawania poszczególnym koniom końcowych ocen słownych względem średniego wyniku próby dla całej stawki (za pomocą standardowego odchylenia stawki).
Komisja podjęła również decyzję o zastosowaniu tych samych progów selekcyjnych dla obu płci. Zgodnie z zapisami programu hodowli, próba dzielności ogierów jest obligatoryjna i decyduje o możliwości wpisu ogiera do księgi stadnej, natomiast klacze są poddawane próbie jedynie na dobrowolny wniosek hodowcy / właściciela, któremu zależy na ocenie wartości użytkowej swojej klaczy.
Termin
Wprowadzone zmiany obowiązywałyby od sezonu 2013, w przypadku ogierów poddawanych jesiennemu treningowi termin próby dzielności to 11-12 października 2013 r., natomiast w przypadku klaczy byłyby to próby dzielności w terminach 8-9 maja oraz 12-13 lipca 2013 r.
Załącznik
Jednolity tekst regulaminu stacjonarnego treningu oraz próby dzielności ogierów i klaczy rasy śląskiej.
Metodyka oceny wartości użytkowej
Próby dzielności ogierów rasy śląskiej
I. Stacjonarna próba zaprzęgowa
Na próbę dzielności kwalifikowane są tylko ogiery 2-letnie, urodzone do 31 maja. Ogiery urodzone po 1 czerwca zdają próbę dzielności w roku następnym bez obniżania wyniku. Ogiery starsze, które z różnych przyczyn nie zdawały próby we właściwym terminie, mogą do niej przystąpić do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 5 lat. Próba dzielności poprzedzona jest treningiem.
Ogiery przywożone są do Zakładu Treningowego w wyznaczonym dniu. Przed przyjęciem ogiera sprawdzana jest dokumentacja hodowlana i weterynaryjna. Ogier badany jest także przez lekarza weterynarii. Następnie jest on oceniany przez Komisję na płycie oraz w ruchu (stęp i kłus) na trójkącie. Komisja podczas kwalifikacji, zgodnie z zasadami „Programu hodowlanego”, określa każdemu ogierowi typ, który on reprezentuje (stary, nowy). Minimum bonitacyjne ustala się na 78 pkt.
Sprawdzany jest też stopień przygotowania ogiera do pracy w zaprzęgu – musi on dać się zaprząc przez nie więcej niż 3 osoby, po czym ruszyć stępem, kłusem i zatrzymać się. Ogier bez oporu musi cofnąć się między dyszelki. Podciąganie pojazdu jednokonnego w kierunku ogiera jest niedopuszczalne. Ocenie pracy w zaprzęgu poddawane są tylko te ogiery, których eksterier został oceniony pozytywnie przez Komisję. Podczas prezentacji w ręku oraz kwalifikacji w zaprzęgu dopuszczone jest wędzidło grube, dwuczęściowe. Ogier musi także bez oporu podawać nogi. Ogier nie będzie przyjęty do Zakładu Treningowego, jeśli nie spełnia w/w wymogów. Powyższego sprawdzianu dokonuje kierownik Zakładu Treningowego w obecności członka Komisji. Skład Komisji Kwalifikującej ogiery do Zakładu Treningowego oraz oceniającej je podczas próby dzielności powołuje Zarząd Główny Polskiego Związku Hodowców Koni na wniosek Komisji Księgi Stadnej koni rasy śląskiej.
Program próby
Próba trwa dwa dni. W czasie treningu i próby obowiązuje uprząż szorowa, jednolita dla wszystkich ogierów uczestniczących w treningu i próbie. Pożądane jest mierzenie czasu przy użyciu fotokomórki.
Dzień pierwszy:
- Próba na czworoboku wg załączonego programu.
Próba na czworoboku przeprowadzona jest w pojeździe lekkim, 2-osiowym, o dwóch dyszlach. Pojazd maratonowy jednokonny ze sprawnym hamulcem.
| Lp. | Ocenione elementy | |
| 1. | A – wjazd kłusem roboczym X – zatrzymanie, ukłon |
utrzymanie linii prostej, nieruchomość |
| 2. | XGCM – kłus roboczy | utrzymanie rytmu i impulsu |
| 3. | MXK – wydłużyć wykrok KAF – kłus roboczy |
poszerzenie wykroku, utrzymanie impulsu. Przejścia |
| 4. | FXH – wydłużyć wykrok HCM – kłus roboczy |
poszerzenie wykroku, utrzymanie impulsu. Przejścia |
| 5. | MXK – stęp pośredni | regularność i długość wykroku |
| 6. | KAF – kłus roboczy | utrzymanie rytmu. Postawa |
| 7. | FXH – stęp pośredni | regularność i długość wykroku |
| 8. | HCMBRAD – kłus roboczy | utrzymanie rytmu. Postawa |
| 9. | D – koło w prawo o średnicy 20 m D – koło w lewo o średnicy 20 m |
regularność, dokładność figury. Zgięcie na kołach |
| 10. | DX – kłus roboczy X – zatrzymanie, ukłon |
utrzymanie linii prostej, nieruchomość |
| Opuścić czworobok stępem pośrednim | ||
| Oceny ogólne | |||
| 1. | Chody stęp | Obszerność, regularność, swoboda i takt | 10 |
| 2. | Chody kłus | Obszerność, regularność, swoboda i takt | 10 |
| 3. | Impuls | Chęć do ruchu naprzód, zaangażowanie zadu | 10 |
| 4. | Posłuszeństwo | Reakcja na pomoce, współpraca z powożącym | 10 |
| 5. | Przydatność do pracy w zaprzęgu |
Chęć do współpracy | 10 |
| Maksymalna liczba punktów | 50 | ||
Skala ocen:
- 10 pkt. – ocena wybitna
- 9 pkt. – ocena bardzo dobra
- 8 pkt. – ocena dobra
- 7 pkt. – ocena zadowalająca
- 6 pkt. – ocena dostateczna
- 5 pkt. – ocena mierna
- 4 pkt. – ocena nie zadowalająca
- 3 pkt. – ocena zła
Punkty bonifikacyjne przyznaje się według poniższej tabeli:
| Punkty czworobokowe | Punkty bonifikacyjne |
| 48,5 – 50,0 | 10,0 pkt. |
| 46,5 – 48,0 | 9,5 pkt. |
| 44,5 – 46,0 | 9,0 pkt. |
| 42,5 – 44,0 | 8,5 pkt. |
| 40,5 – 42,0 | 8,0 pkt. |
| 38,5 – 40,0 | 7,5 pkt. |
| 36,5 – 38,0 | 7,0 pkt. |
| 34,5 – 36,0 | 6,5 pkt. |
| 32,5 – 34,0 | 6,0 pkt. |
| 30,5 – 32,0 | 5,5 pkt. |
| 28,5 – 30,0 | 5,0 pkt. |
| 26,5 – 28,0 | 4,5 pkt. |
| 24,5 – 26,0 | 4,0 pkt. |
| 22,5 – 24,0 | 3,5 pkt. |
| 20,5 – 22,0 | 3,0 pkt. |
| 18,5 – 20,0 | 2,5 pkt. |
| 16,5 – 18,0 | 2,0 pkt. |
| 14,5 – 16,0 | 1,5 pkt. |
| 14 i mniej | dyskwalifikacja |
- Próba szybkości w kłusie na dystansie 1 km.
Teren płaski, podłoże naturalne (piaszczyste, żwirowe, trawiaste). Pojazd jak w próbie na czworoboku.
Najlepszy wynik, za który przyznaje się maks. ilość punktów bonifikacyjnych (10 pkt.), ustala się na 2 min 59 sek. Przejazd w czasie krótszym niż 2 min 59 sek nie jest nagradzany dodatkowymi punktami bonifikacyjnymi. Przekroczenie czasu 3 min 50 sek – dyskwalifikacja. Każde przejście przez ogiera z kłusa do galopu na 5 foulee jest karane dodaniem do uzyskanego czasu 5 sekund. Po 5 przejściach do galopu na 5 foulee następuje dyskwalifikacja.Norma czasu Norma czasu dla złych
warunków pogodowychCzas od Czas do Pkt. Czas od Czas do Pkt. i mniej 0:02:59 10,0 i mniej 0:03:17 10,0 0:03:00 0:03:02 9,5 0:03:18 0:03:20 9,5 0:03:03 0:03:05 9,0 0:03:21 0:03:23 9,0 0:03:06 0:03:08 8,5 0:03:24 0:03:26 8,5 0:03:09 0:03:11 8,0 0:03:27 0:03:29 8,0 0:03:12 0:03:14 7,5 0:03:30 0:03:32 7,5 0:03:15 0:03:17 7,0 0:03:33 0:03:35 7,0 0:03:18 0:03:20 6,5 0:03:36 0:03:38 6,5 0:03:21 0:03:23 6,0 0:03:39 0:03:41 6,0 0:03:24 0:03:26 5,5 0:03:42 0:03:44 5,5 0:03:27 0:03:29 5,0 0:03:45 0:03:47 5,0 0:03:30 0:03:32 4,5 0:03:48 0:03:50 4,5 0:03:33 0:03:35 4,0 0:03:51 0:03:53 4,0 0:03:36 0:03:38 3,5 0:03:54 0:03:56 3,5 0:03:39 0:03:41 3,0 0:03:57 0:03:59 3,0 0:03:42 0:03:44 2,5 0:04:00 0:04:02 2,5 0:03:45 0:03:47 2,0 0:04:03 0:04:05 2,0 0:03:48 0:03:50 1,5 0:04:06 0:04:08 1,5 0:03:51 i więcej dyskwalifikacja 0:04:09 i więcej dyskwalifikacja
Dzień drugi
- Próba wytrzymałości.
Chody przemienne stęp i kłus. Dystans 2 km. Teren płaski, podłoże naturalne (piaszczyste, żwirowe, trawiaste). Próba odbywa się w pojeździe z dwoma dyszelkami o długości zgodnej z regułami powożenia. Pojazdy muszą spełniać podstawowe warunki bezpieczeństwa. Obciążenie równe 100 % masy ciała ogiera (masa pojazdu + powożącego + ładunek).
Najlepszy wynik, za który przyznaje się maksymalną ilość punktów bonifikacyjnych (10 pkt.), ustala się na 6 min 09 sek. Przejazd w czasie krótszym niż 6 min 09 sek nie jest nagradzany dodatkowymi punktami bonifikacyjnymi. Przekroczenie czasu 7 min 51 sek – dyskwalifikacja. Każde przejście przez ogiera z kłusa do galopu na 5 foulee jest karane dodaniem do uzyskanego czasu 5 sekund. Po 5 przejściach do galopu na 5 foulee następuje dyskwalifikacja.Norma czasu Norma czasu dla złych
warunków pogodowychCzas od Czas do Pkt. Czas od Czas do Pkt. i mniej 0:06:09 10,0 i mniej 0:06:46 10,0 0:06:10 0:06:15 9,5 0:06:47 0:06:52 9,5 0:06:16 0:06:21 9,0 0:06:53 0:06:58 9,0 0:06:22 0:06:27 8,5 0:06:59 0:07:04 8,5 0:06:28 0:06:33 8,0 0:07:05 0:07:10 8,0 0:06:34 0:06:39 7,5 0:07:11 0:07:16 7,5 0:06:40 0:06:45 7,0 0:07:17 0:07:22 7,0 0:06:46 0:06:51 6,5 0:07:23 0:07:28 6,5 0:06:52 0:06:57 6,0 0:07:29 0:07:34 6,0 0:06:58 0:07:03 5,5 0:07:35 0:07:40 5,5 0:07:04 0:07:09 5,0 0:07:41 0:07:46 5,0 0:07:10 0:07:15 4,5 0:07:47 0:07:52 4,5 0:07:16 0:07:21 4,0 0:07:53 0:07:58 4,0 0:07:22 0:07:27 3,5 0:07:59 0:08:04 3,5 0:07:28 0:07:33 3,0 0:08:05 0:08:10 3,0 0:07:34 0:07:39 2,5 0:08:11 0:08:16 2,5 0:07:40 0:07:45 2,0 0:08:17 0:08:22 2,0 0:07:46 0:07:51 1,5 0:08:23 0:08:28 1,5 0:07:52 i więcej dyskwalifikacja 0:08:29 i więcej dyskwalifikacja - Próba szybkości w stępie.
Warunki dotyczące pojazdu, uprzęży, obciążenia i podłoża, jak w próbie wytrzymałości. Dystans 500 m. Norma czasu 3 min 45 sek. Przejazd w czasie krótszym niż 3 min 45 sek nie jest nagradzany dodatkowymi punktami bonifikacyjnymi. Przekroczenie czasu 4 min 53 sek – dyskwalifikacja. Każde przejście przez ogiera ze stępa do kłusa na 5 kroków jest karane dodaniem do uzyskanego czasu 5 sekund. Po 5 przejściach do kłusa na 5 kroków następuje dyskwalifikacja.Norma czasu Norma czasu dla złych
warunków pogodowychCzas od Czas do Pkt. Czas od Czas do Pkt. i mniej 0:03:45 10,0 i mniej 0:04:08 10,0 0:03:46 0:03:49 9,5 0:04:09 0:04:12 9,5 0:03:50 0:03:53 9,0 0:04:13 0:04:16 9,0 0:03:54 0:03:57 8,5 0:04:17 0:04:20 8,5 0:03:58 0:04:01 8,0 0:04:21 0:04:24 8,0 0:04:02 0:04:05 7,5 0:04:25 0:04:28 7,5 0:04:06 0:04:09 7,0 0:04:29 0:04:32 7,0 0:04:10 0:04:13 6,5 0:04:33 0:04:36 6,5 0:04:14 0:04:17 6,0 0:04:37 0:04:40 6,0 0:04:18 0:04:21 5,5 0:04:41 0:04:44 5,5 0:04:22 0:04:25 5,0 0:04:45 0:04:48 5,0 0:04:26 0:04:29 4,5 0:04:49 0:04:52 4,5 0:04:30 0:04:33 4,0 0:04:53 0:04:56 4,0 0:04:34 0:04:37 3,5 0:04:57 0:05:00 3,5 0:04:38 0:04:41 3,0 0:05:01 0:05:04 3,0 0:04:42 0:04:45 2,5 0:05:05 0:05:08 2,5 0:04:46 0:04:49 2,0 0:05:09 0:05:12 2,0 0:04:50 0:04:53 1,5 0:05:13 0:05:16 1,5 0:04:54 i więcej dyskwalifikacja 0:05:17 i więcej dyskwalifikacja
UWAGA!
- W przypadku złych warunków podczas przeprowadzanie próby dzielności (pogoda, podłoże) Komisja Oceny ma prawo złagodzić normy czasowe poszczególnych elementów próby (maksymalnie o 10%).
- W przypadku objawów złego samopoczucia ogiera podczas próby (np. kolka moczowa, kulawizna) Komisja Oceny ma prawo wycofać ogiera z próby.
- W przypadku, gdy wyniki osiągane przez jednego z ogierów w poszczególnych elementach próby znacznie odbiegają od rezultatów pozostałych ogierów w stawce, Komisja Oceny ma prawo wycofać ogiera z próby.
- Dyskwalifikacja w jednym z elementów próby (1 punkt bonifikacyjny za którykolwiek z elementów próby) oznacza automatyczną dyskwalifikację w wynikach końcowych próby dzielności – ogier nie kończy próby.
Na wynik próby składają się oceny wystawione przez Kierownika Zakładu Treningowego na podstawie obserwacji w trakcie treningu, ocen komisji wystawionych podczas dwu dni próby i ocen obcego powożącego dokonującego oceny na 8-14 dni przed próbą. Oceny obcego powożącego wystawiane są na podstawie przejazdu próby na czworoboku i ocenie tych samych elementów, które następnie oceni Komisja. Oceny obcego powożącego są przeliczane tak samo jak oceny Komisji. Oceny te są przekazywane pracownikowi PZHK i nie są ujawniane do czasu zakończenia próby.
Kierownik Zakładu Treningowego zobowiązany jest do przedstawienia wyników oceny w przeddzień próby. Oceniając charakter i temperament Kierownik Zakładu Treningowego bierze pod uwagę to, że:
- Charakter jest to zespół cech psychicznych, właściwych danemu koniowi, które przejawiają się w jego świadomym działaniu. Wyrazem charakteru konia jest również jego stosunek do innych koni oraz ludzi. W populacji można wyróżnić między innymi: konie łagodne lub gwałtowne, łatwe lub trudne w obsłudze, odważne lub tchórzliwe, przyjazne lub złośliwe. Poważnymi wadami charakteru z punktu widzenia użytkowości są trudności w obsłudze, agresja w stosunku do ludzi i innych koni, brak ambicji i woli walki u koni sportowych.
- Temperament jest to usposobienie konia wyrażające się w jego reakcjach psychonerwowych na wydarzenia świata zewnętrznego. Reakcje te mogą mieć różne natężenie, szybkość i różny czas trwania. Dlatego też można rozróżnić kilka typów temperamentu, biorąc pod uwagę łatwość reakcji pobudzania i hamowania na czynniki zewnętrzne. Z punktu widzenia częstych kontaktów z człowiekiem najlepiej, aby koń charakteryzował się zrównoważonym temperamentem.
Podsumowanie próby dzielności ogierów śląskich
| Lp. | Cecha | Ocena kierownika ZT | Ocena obcego powożącego | Ocena komisji | Waga cechy | Maksymalna liczba punktów w ocenie końcowej |
| 1. | Charakter i zachowanie | 10 | 1 | 10 | ||
| 2. | Przydatność do użytkowania zaprzęgowego | 10 | 0,5 | 5 | ||
| 4. | Stęp w zaprzęgu | 10 | 0,5 | 5 | ||
| 5. | Kłus w zaprzęgu | 10 | 0,5 | 5 | ||
| 6. | Ocena obcego powożącego | 10 | 1,5 | 15 | ||
| 7. | Ujeżdżenie | 10 | 1,5 | 15 | ||
| 8. | Próba szybkości w kłusie | 10 | 1,5 | 15 | ||
| 9. | Próba wytrzymałości | 10 | 1,5 | 15 | ||
| 10. | Próba szybkości w stępie | 10 | 1,5 | 15 | ||
| Ogółem | 40 | 10 | 40 | 100 |
Wszystkie cechy są oceniane w skali 10-punktowej. Wynik końcowy stanowi suma uzyskanych w poszczególnych elementach próby punktów bonifikacyjnych, przemnożonych przez wagi tych cech. Przedziały punktowe dla poszczególnych ocen ustala się według zasady:
| Ocena | Punkty |
| Wybitna | x+2SD i więcej |
| Bardzo dobra | x+SD do x+2SD-0,01 |
| Dobra | x do x+SD-0,01 |
| Dostateczne | x-SD do x-0,01 |
| Niedostateczna | x-SD-0,01 i mniej |
gdzie x stanowi średnią arytmetyczną ocenianej stawki, a SD – odchylenie standardowe ocen ogierów.
Ogier zdaje próbę, jeżeli uzyskał ocenę co najmniej dostateczną. Podczas próby dzielności stosowane są różne progi selekcyjne dla dwu typów ogierów (stary, nowy). W przypadku koni rasy śląskiej reprezentujących stary typ, próg konieczny do wpisania ogiera do księgi stadnej zostaje obniżony do poziomu x-1,25 SD.
Próby dzielności klaczy rasy śląskiej
Klacze mogą być poddawane próbom dzielności po ukończeniu 3 roku życia, w przypadku stacjonarnego treningu w Zakładzie Treningowym – do końca roku kalendarzowego, w którym klacz kończy 5 lat. W przypadku klaczy 5-letnich i starszych wynik końcowy próby zostaje obniżony o 5%.
I. Stacjonarna próba zaprzęgowa poprzedzona treningiem
Stacjonarnej próbie zaprzęgowej mogą zostać poddane klacze wpisane lub spełniające warunki wpisu do ksiąg stadnych koni rasy śląskiej, jednak w pierwszej kolejności przyjmowane będą klacze wpisane lub spełniające warunki wpisu do części głównej księgi. Klacze powinny być jałowe lub niskoźrebne (maksymalnie do 4. miesiąca ciąży włącznie w momencie rozpoczęcia treningu).
Trening stacjonarny oraz dwudniowa próba dzielności dla klaczy jest prowadzona zgodnie z zasadami stacjonarnej próby zaprzęgowej dla ogierów rasy śląskiej. Wyjątkiem są wymagania podczas kwalifikacji – klacze muszą być przyzwyczajone do podawania wszystkich nóg, oprowadzania w ręku oraz lonżowania w obie strony w ogłowiu z okularami oraz w uprzęży z podogoniem i podpinką, bez wymogu oprzęgania.
