Komisja ukonstytuowała się 20.03.2006 r. i jej skład był następujący: przewodniczący – Janusz Lawin, członkowie – Maria Szymańska, Halina Wyszomirska, Krzysztof Wójcik oraz Jacek Gałczyński. W czasie trwania tej kadencji skład komisji uległ zmianie w związku z prośbą zainteresowanych. I tak: Jacka Gałczyńskiego zastąpiła Małgorzata Studzińska – główny specjalista w SO Książ, a miejsce Haliny Wyszomirskiej zajął Maciej Wyszomirski – Kierownik Śląsko-Opolskiego Związku Hodowców Koni.
Członkowie Komisji spotykali się systematycznie kilka razy w roku przy okazji imprez hodowlanych, wystaw, ogólnopolskiego czempionatu młodzieżowego koni rasy śląskiej, a także prób dzielności dla klaczy i ogierów.
Rok 2006 był ostatnim, w którym przyznawano dotacje na zakup młodych ogierów. Zmiana ta zobligowała Komisję do pracy nad próbami dzielności ogierów, której celem było nadanie odpowiedniego charakteru próbie dzielności ogierów śląskich uczestniczących w treningu, aby w jego efekcie do hodowli trafiały tylko najlepsze i sprawdzone sztuki. Próby dzielności dla ogierów śląskich od lat odbywały się w SO Książ, które jako przedsiębiorstwo państwowe było mocno niedoinwestowane i nie spełniało oczekiwań hodowców i zarządu Związku. Po wielu rozmowach do stada zakupiono 5 pojazdów maratonowych, które zastąpiły ciężkie wozy konne. Zatrudniono także Kierownika Zakładu Treningowego w osobie Czesława Koniecznego – doświadczonego zawodnika i wielokrotnego reprezentanta Polski. Do tego czasu trening odbywał się bez fachowego nadzoru i planu treningowego.
Wzorem innych zakładów treningowych od 2007 roku wprowadzono tzw. test połówkowy w obecności członka komisji kwalifikującej i oceniającej ogiery. Rozpoczęto próby stacjonarne klaczy śląskich.
Chcąc dokładniej poznać europejskie metody oceny młodych ogierów komisja współpracowała z dr Dorotą Lewczuk z IZ w Jastrzębcu, która opracowała indeksową metodę oceny ogierów podczas próby dzielności, wprowadzoną do realizacji w 2008 r. W tymże roku przeprowadzono także ocenę stopnia wytrenowania ogiera na podstawie poziomu kwasu mlekowego we krwi. Badanie to przeprowadziła dr Ewa Szarska.
Komisja analizując corocznie wyniki prób dzielności ogierów zaproponowała zmiany w ocenie na czworoboku ze skali 30 pkt. do 10 pkt., a także zastąpienie badania tętna i oddechu oraz sposobu ruszania – oceną obcego powożącego. Zmiany te wprowadzono w 2010 r.
W związku z obserwowaną zmianą fenotypu konia śląskiego od roku 2010, przy kwalifikacji do treningu członkowie Komisji określają typ ogiera: stary lub nowy. Ogiery w starym typie próg indeksowy, umożliwiający wpis do księgi stadnej, mają obniżony z 80 do 75 pkt.
W związku z dużym niezadowoleniem hodowców dotyczącym organizacji krajowego młodzieżowego czempionatu koni rasy śląskiej w Książu, Komisja Księgi Stadnej po konsultacjach z hodowcami, podjęła decyzję o przeniesieniu tej imprezy do Wrocławia. I tak w latach 2009-2010 czempionaty zostały zorganizowane na terenie toru wyścigowego Partynice, przy wzorowej współpracy z gospodarzami tego obiektu.
Konie rasy śląskiej co roku przedstawiane są na wystawach regionalnych. Do najważniejszych należą: Siedlec Trzebnicki k/Wrocławia, Poręba w woj. opolskim i Pajęczno w woj. łódzkim. Stawki klaczy i ogierów prezentowane na Krajowej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Poznaniu są niezwykle wyrównane, a od 2010 r., kiedy to wprowadzono użytkowe próby zaprzęgowe, z powodzeniem udowadniają swoją przydatność zaprzęgową.
Miejscem od dziesięcioleci związanym z hodowlą koni śląskich jest SO Książ. Od lat widoczny jest brak koncepcji funkcjonowania stad w Polsce, a w związku z tym brak jest jakichkolwiek inwestycji, zarówno w polepszenie infrastruktury, a także w wyszkolenie kadry pracowniczej. W chwili obecnej Książ jest właścicielem 40 ogierów oraz 35 klaczy rasy śląskiej wraz z przychówkiem. Ze względu na brak pastwisk młodzież wypasana jest w okresie letnim na pastwiskach jednego z hodowców w woj. dolnośląskim. Brak własnego zaplecza paszowego stwarza konieczność zakupu całej paszy od rolników dolnośląskich. W związku ze stałym brakiem płynności finansowej hodowcy wielokrotnie ratują konie z Książa dostarczając owies, siano i słomę. Stan ten trwa od wielu lat i nic nie wskazuje na poprawę sytuacji.
Informacja ta jest ważna ze względu na rolę, jaką przez kilkadziesiąt lat stado w Książu pełniło w hodowli koni śląskich. Ponieważ populacja koni tej rasy jest stosunkowo nieliczna, konieczny jest indywidualny dobór do rozrodu. Stado nie jest w stanie kupować ogierów najcenniejszych pod względem genetycznym i użytkowym, co w najbliższej przyszłości będzie mogło mieć negatywny wpływ na tę rasę w Polsce.
Pomimo tych niedostatków Komisja Księgi Stadnej postanowiła zorganizować czempionat rasowy w 2011 roku w Książu. Miejmy nadzieję, że ta współpraca ze Związkiem będzie możliwa także w przyszłości.
Jak wiadomo po ogierach rasy śląskiej rodzi się co roku także wiele źrebiąt od klaczy innych ras, a ich potomstwo jest dobrze oceniane jako konie wierzchowe i zaprzęgowe. Ogiery tej rasy mają najwyższy współczynnik średniego krycia wśród ras szlachetnych. Średnia ta, podobnie jak w innych rasach co roku spada, w 2006 r. wynosiła ona 17,9 kl./ogiera, a w 2011 r. – 12,6 kl./ogiera.
Ilość klaczy śląskich systematycznie wzrasta. W 2009 r. było 981 klaczy starszych w księdze głównej, natomiast w 2011 r. – 1207 klaczy starszych w księdze głównej. Ma to także związek z dużym zainteresowaniem programem ochrony. W 2005 r. było to 46 stad i 202 klacze, natomiast w roku 2011 r. – 156 stad i 608 klaczy. Co roku zmniejsza się ilość klaczy w księdze wstępnej, w 2011 r. wpisano tylko 13 klaczy. W związku z tymi faktami KKS klaczy rasy śląskiej postanowiła nie wpisywać do księgi wstępnej klaczy od matek bez pochodzenia.
Także w celu utrzymania dużej różnorodności genetycznej Komisja postanowiła, że do księgi koni rasy śląskiej będą wpisywane klacze i ogiery, które nie mają wspólnych przodków do 3 pokolenia. Wzorując się na decyzji komisji szlachetnych ras wierzchowych zadecydowano, że jednym z warunków wpisu klaczy do księgi stadnej będzie ukończenie polowej lub stacjonarnej próby dzielności. Zasada ta będzie obowiązywać od 2015 r.
Ponieważ stacjonarne próby dzielności dla klaczy prowadzone są od 2007 r., a ogierów od 2003 r., Komisja poprosiła prof. Szczepana Chrzanowskiego o dokonanie kompleksowej analizy rezultatów osiągniętych przez klacze i ogiery. Te wnikliwe analizy zostały przedstawione Komisji przez autora w styczniu 2012 r. Po długiej dyskusji Komisja postanowiła wystąpić do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi o zaakceptowanie zmian w regulaminie przeprowadzania stacjonarnej próby dzielności, które obowiązywałyby od 2012 r. Zmiany te polegają na:
- wyeliminowaniu z oceny elementu „tętno i oddechy” oraz oceny stylu ruszania;
- wprowadzeniu oceny obcego powożącego;
- likwidacji poprawki na wiek w przypadku klaczy starszych;
- przemodelowaniu skali ocen w przypadku cech: szybkość w stępie i kłusie, które zostały dopasowane do maksymalnych i minimalnych czasów uzyskanych w ciągu 5 lat próby;
- wprowadzeniu prawa Komisji do wycofania klaczy z próby w przypadku objawów złego samopoczucia.
Należy dodać, że od kilku lat w pracach Komisji uczestniczy 4 hodowców koni rasy śląskiej, którzy odnosili i odnoszą sukcesy na najważniejszych imprezach hodowlanych i sportowych. Jest to 2 hodowców z woj. dolnośląskiego, 1 z woj. opolskiego i 1 z woj. łódzkiego.
Najważniejszym sprawdzianem efektywności i sukcesów hodowli danej rasy jest udział koni we współzawodnictwie sportowym, a także wyniki sprzedaży i zadowolenie hodowców ze swojej działalności. Chciałem zaznaczyć, że problemy ze sprzedażą koni tej rasy nie występują, a ich wszechstronna użytkowość zwiększa liczbę miłośników tej rasy.
Sukcesy sportowe koni śląskich na zawodach w kraju i za granicą są najlepszym dowodem na ich przydatność. Konie te startują głównie w Mistrzostwach Polski Młodych Koni w powożeniu zaprzęgami jednokonnymi. W 2010 r. w grupie 5-latków – II m. zajął wał. LINDO, III m. – og. NIGER, w grupie 6-latków – I m. og. Jurand. W 2011 r. w grupie 4-latków – I m. og. Palermo, w grupie 6-latków – I m. og. Niger.
Warto zaznaczyć, że od lat Mistrzem Polski w zaprzęgach jednokonnych jest Bartłomiej Kwiatek z og. śl. Lokan. Zawodnik ten pracujący w SO Książ wygrywał wielokrotnie ranking najlepszych powożących FEI, a w 2010 r. został Wicemistrzem Świata z og. LOKAN.
Kończąc chciałem podziękować Członkom Komisji za dobrą, 6-letnią współpracę. Dziękuję także pani Ewelinie Cześnik z PZHK, która przekazała opiekę merytoryczną pani Paulinie Peckiel – Kierowniczce działu hodowlanego PZHK.
