XXIX Walny Zjazd PZHK, Maj 2016

Liczba członków Terenowych Kół Hodowców Koni

Pogłowie koni w Polsce wg danych GUS oraz PZHK

Struktura pogłowia wg PZHK w zależności od typu użytkowego

Struktura procentowa pogłowia wg PZHK w zależności od typu użytkowego

Klacze w wieku 3-15 lat w pogłowiu wg PZHK

Rasa małopolska

Mimo, iż rasa objęta jest Programem Ochony Zasobów Genetycznych, od kilku lat utrzymuje się tendencja spadkowa w liczbie klaczy starszych czynnych w hodowli. Natomiast w 2015 r. widoczny jest wzrost średniej liczby klaczy pokrytych przez ogiera, co powinno przełożyć się na większą liczbę rejestrowanych źrebiąt. Niepokojąca jest niska liczba ogierów kwalifikowanych corocznie do rozrodu, co powoduje szybko postępujące starzenie się grupy ogierów kryjących. W zakresie oceny wartości użytkowej prowadzony jest wspólny trening wierzchowy z ogierami ras wlkp, sp i hodowli zagranicznej oraz od 2013 r. trening zaprzęgowy z ogierami rasy śląskiej. Stała współpraca Komisji Księgi Stadnej z Międzynarodową Konfederacją Konia Anglo-Arabskiego oraz Polskim Związkiem Hodowców Koni Małopolskich. Wprowadzenie od 2016 r. oznaczeń rasowych koni spełniających warunki działu angloarabskiego (zgodnie z ustaleniami WZ CIAA). Wprowadzenie do regulaminu czempionatów rasowych zmiany sposobu prezentacji koni oraz rozszerzenie rywalizacji o skoki i ruch luzem w korytarzu. Promocja polskich koni na czempionacie w Pompadour (Francja). Kompleksowa aktualizacja programu hodowli (m.in. rezygnacja z wymogu pokrycia klaczy przed wpisem do księgi stadnej, obniżenie progu bonitacji przy wpisie klaczy do ksiąg, zmiana zasad kategoryzacji ogierów, prace nad wprowazeniem polowej próby dzielności ogierów – wspólnie z Komisjami Ksiąg Stadnych koni ras: wielkoposkiej i polski koń szlachetny pókrwi).

Rasa wielkopolska

Stały od lat spadek liczby klaczy czynnych w hodowli poddawanych przeglądom i rodzących źrebięta został w ostatnim roku nieco zahamowany, nie wzrosła jednak liczba nowo licencjonowanych klaczy. Rażąco niska liczba ogierów kryjących oraz wpisywanych corocznie do księgi stadnej. Rasa objęta jest Programem Ochrony Zasobów Genetycznych, jednak należy pamiętać, że dopuszczony i stosowany jest tu na szeroką skalę dolew ras zagranicznych, podobnie jak w księdze koni rasy sp. Nie zmienia się układ terytorialny – ponad 60% populacji klaczy utrzymywanych jest na terenie czterech województw: wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego i mazowieckiego. Problemem jest nadal brak odpowiednich ogierów do krycia klaczy objętych POZG, co zmusiło Komisję Księgi Stadnej do podjęcia decyzji o dopuszczeniu do krycia klaczy programowych ogiera, który nie uzyskał w ZT wyniku kwalifikującego do wpisu do księgi stadnej. Prowadzone są prace nad dopracowaniem i wprowadzeniem w życie polowej próby dzielności ogierów oraz zatwierdzeniem systemu kategoryzacji klaczy.

Rasa polski koń szlachetny półkrwi

Stan hodowli koni sp wpisuje się w ogólny trend spadkowy w liczbie hodowanych koni ras szlachetnych, zarówno w Polsce jak i na świecie. W klaczach starszych wpisanych do księgi głównej w ciagu 10 lat odnotowany spadek sięga 45%, a dodatkowo aż 60% klaczy w tej grupie ma obecnie 16 i więcej lat. Około 75% tej grupy stanowią klacze sp, a 25 % to klacze z paszportami wystawionymi przez zagraniczne podmioty. Klacze posiadające w rodowodzie przynajmniej jednego przodka śląskiego do drugiego pokolenia (II dział) stanowią około 14% ogółu wszystkich wpisanych do księgi sp oraz ok. 19% wśród wpisanych klaczy sp. Widoczna jest duża aktywność zagranicznych związków opisujących źrebięta szlachetne na terenie naszego kraju.

W grupie ogierów użytkowanych w rozrodzie około 55% stanowią ogiery rasy sp, a około 45% importowane. Niska liczba ogierów młodych związana jest ze zmniejszającą się populacją koni, a co za tym idzie mniejszą liczbą materiału męskiego przedstawianego na kwalifikacji do ZT, jak również coraz szerszym zastosowaniem inseminacji, w dużym stopniu również importowanym nasieniem (około 40-50 ogierów rocznie). Komisja Księgi Stadnej pracowała głównie nad: rozpatrywaniem wniosków dotyczących dopuszczania do rozrodu ogierów i ich nasienia, zmianami kwalifikacji hodowlanej koni i innych związanych z populacją materiału męskiego czy żeńskiego koni z księgi sp, tworzeniem tekstu jednolitego nowego programu hodowlanego zgodnego z wytycznymi Rady Hodowlanej oraz wymogami czasów współczesnych, wprowadzeniem nowego systemu kwalifikacji młodych ogierów do hodowli (polowa próba dzielności), wprowadzeniem jako oficjalnej liniowej metody oceny pokroju i cech użytkowych klaczy sp na bazie wzoru stosowanego przez KWPN, wprowadzeniem kategoryzacji klaczy,, stworzeniem ogólnopolskiej listy osób uprawnionych do dokonywania oceny klaczy, jak również jeźdźców testerów podczas prób dzielności oraz opracowywania systemu nadawania uprawnień we współpracy z komisją małopolską i wielkopolską.

Należy również wspomniec o wspaniałym sukcesie siwego ogiera MJT Nevados S na Mistrzostwach Świata Młodych Koni w skokach przez przeszkody w Lanaken 2015 w najtrudniejszej kategorii wiekowej koni 7-letnich.

Rasa śląska

Liczba klaczy hodowlanych na względnie stałym poziomie z lekką tendencją wzrostową, zmniejszająca się liczba klaczy wpisanych do księgi wstępnej użytkowanych w rozrodzie. Liczba ogierów czynnych w rozrodzie również nie jest zagrożona, zauważalne wahania w średniej liczbie klaczy pokrytych przez ogiera. Kwalifikacja ogierów do rozrodu na stałym poziomie, uwzgledniająca konieczność zachowania w rozrodzie wszystkich istniejących w Polsce rodów męskich. Podstawowym celem działań Komisji Księgi Stadnej jest utrzymaniu starego typu konia śląskiego i zachowanie odpowiedniej kościstości w tej rasie. Po przeanalizowaniu rodowodów całej populacji hodowlanej koni śląskich, Komisja widząc duże spokrewnienie w rodach męskich i liniach żeńskich podjęła w 2014 roku decyzję o sprowadzeniu ogiera rasy ciężki gorącokrwisty ze Stada Ogierów w Moritzburgu z nieistniejącego u nas rodu L. Drugi ogier rasy schweres warmblut (Eckermann z rodu Edelmann z odgałęzienia rodu Eidam) trafił do SO Książ. Sukcesy Bartłomieja Kwiatka powożącego końmi rasy śląskiej na I Mistrzostwach Świata Młodych Koni w powożeniu zaprzęgami jednokonnymi (Węgry 2015).

Rasa polski koń zimnokrwisty

Według danych PZHK w Polsce jest ponad 160 tysięcy koni w typie zimnokrwistym. Względnie duży spadek, znacznie większy niż w części koni zarodowych, następuje wśród koni użytkowych, z których pozyskiwane są źrebięta do tuczu na eksport rzeźny. Natomiast remont klaczy i ogierów działających w rozrodzie jest obecnie wystarczający. Liczba ogierów kryjących jest bardzo wysoka, konieczne jest więc prowadzenie ostrej selekcji poprzez wyeliminowanie najsłabszych osobników. Ogiery są stosunkowo młode – średni ich wiek wynosi 8 lat. Zdecydowana większość rodzących się źrebiąt kierowana jest na eksport rzeźny.

Sytuacja wśród koni sokólskich i sztumskich uczestniczących w POZG jest dobra, w ciągu 7 lat działania programu liczba klaczy wzrosła 4-krotnie, a liczba ogierów w pełni zabezpiecza potrzeby rozrodu. Działanie na przyszłość to: kwalifikacja możliwie najlepszych ogierów i klaczy poprzez ostrzejszą selekcję, utrwalanie typów co oznacza różnicowanie pod względem fenotypu koni sokólskich i sztumskich, konsolidację genetyczną obu typów. Konie sokólskie w 90% skoncentrowane są na terenie dwóch województw: podlaskiego i lubelskiego, zaś konie sztumskie są bardziej rozproszone na terenie kraju, chociaż najwięcej występuje na Pomorzu 29%. Priorytetowym zadaniem jest konsolidacja obu typów, które winny różnić się między sobą oraz odróżniać od konia pkz. W rasie pkz w dalszym ciągu należy poprawiać prawidłowość budowy tych koni, ich charakter i temperament oraz ruch, stosując umiarkowany i przemyślany dolew krwi importów. W celu szkoleniowym opracowana została i wdrożona karta oceny konia na wystawach oraz aukcjach ogierów.

Rasa arden polski

Ze względu na powiększające się w Polsce pogłowie koni w typie ardeńskim oraz rosnącą liczbę ich miłośników, w 2012 r. Polski Związek Hodowców Koni podjął decyzję o otwarciu księgi stadnej dla rasy o nazwie „Arden Polski”. Prowadzenie księgi opiera się na porozumieniu z Francuskim Związkiem Hodowców Koni Ardeńskich (UECRA) oraz Francuskim Instytutem Konia i Jeździectwa (IFCE). Z chwilą podpisania umowy Polska dołączyła do międzynarodowej wspólnoty ksiąg ardeńskich, do której należą Francja, Belgia, Luksemburg i Szwecja. Konie te są zgrupowane u dobrych hodowców, najczęściej w większych stadach.

Rasa konik polski

Liczba klaczy czynnych w hodowli systematycznie rośnie, co przekłada się również na wzrost rejestrowanych urodzeń źrebiąt. Stanówka pozostaje na zbliżonym poziomie. Znowelizowany program hodowli zachowawczej koni rasy konik polski, który obowiązuje od 2013 r. wprowadził drugi dział G II dla klaczy hodowlanych, które przede wszystkim ze względu na umaszczenia myszate z odmianami, nie mogą być wpisane do księgi elitarnej G I. W 2014 r. Komisja Księgi Stadnej uznała Wszechstronny Konkurs Konika Polskiego jako alternatywną próbę dzielności koników, ustaliła wykaz ośrodków hodowlanych, w których przeprowadza się próby dzielności, wprowadziła obowiązek zaliczenia polowych prób użytkowości przez klacze wpisywane od 2017 roku w przeciągu czterech lat od daty wpisu. W Polsce funkcjonuje obecnie 6 linii ogierów i 16 linii klaczy. Rasa objęta Programem Ochrony Zasobów Genetycznych. Komisja stale współpracuje ze Związkiem Hodowców Koników Polskich.

Rasa huculska

Podobnie jak w rasie konik polski, z roku na rok wzrasta liczba klaczy czynnych w rozrodzie. W dalszym ciągu w populacji są reprezentowane wszystkie linie żeńskie (14) i rody męskie (7). Ogiery huculskie od 2007 r. kwalifikowane są do hodowli przez jedną komisję, co powoduje zaostrzenie selekcji. Ponad 60% klaczy hodowanych jest na południu Polski, w rejonach podgórskich i górskich, gdzie warunki środowiskowo-klimatyczne są najbardziej sprzyjające dla koni rasy huculskiej. Około 140 klaczy-matek jest własnością trzech państwowych stadnin, co stanowi niecałe 10% pogłowia klaczy. Choć coroczny remont klaczy utrzymuje się na poziomie 16-17% to liczba klaczy-matek nie rośnie tak gwałtownie, co świadczy, że w ostatnich latach ze względu na zaawansowany wiek  znaczny procent klaczy starszych został wyeliminowany z hodowli. Komisja Ksiegi Stadnej stale współpracuje z Polskim Zwiazkiem Hodowców Konia Huculskiego oraz Miedzynarodową Federacją Konia Huculskiego.

Nowelizacja programu hodowli w 2014 r. (m.in.: dopuszczenie siwizny u ogierów, niedopuszczalne odmiany u klaczy maści kasztanowatej, rezygnacja z obowiązku badania markerów genetycznych źrebiąt urodzonych od 1 stycznia 2014 r., od 2017 r. minimalny wiek 36 miesięcy dla ogierów i klaczy wpisywanych do ksiąg, minimalna bonitacja dla klaczy przy wpisie podniesiona do 76 pkt, obowiązkowa próba zasadnicza dla wszystkich klaczy wpisywanych do ksiąg od 2014 r., zmiana kategoryzacji ogierów i wprowadzenie kategoryzacji klaczy). Rasa objęta Programem Ochrony Zasobów Genetycznych.

Kuce i konie małe

W 2010 roku została wydana decyzja o otworzeniu księgi kuców, dlatego na podstawie posiadanych danych nie można jeszcze wnioskować o rozwoju rasy. Liczba klaczy młodych i ogierów wpisywanych corocznie do ksiegi daje nadzieję, że w ciągu kilku lat rasa osiągnie liczebności pozwalające na bezpieczne prowadzenie hodowli.