XXIII Walny Zjazd PZHK, Maj 2004 – referat sprawozdawczo-programowy

Stan organizacyjny

Liczba członków Związku, po notowanym do 2001 r. spadku, wzrosła i ustabilizowała się na poziomie ok. 15.500. Również liczba terenowych kół hodowców koni, po zmianach w podziale administracyjnym kraju wprowadzonych w 1999 r., ustabilizowała się i wynosi 181 kół.

W latach 2002-2003 odbyło się 7 posiedzeń Zarządu Głównego i 5 posiedzeń Prezydium Zarządu, na których podjęto ogółem 54 uchwały.

Komisje ksiąg stadnych poszczególnych ras koni odbyły w sumie 24 posiedzenia. Komisje obradowały najczęściej nad zmianami w programach hodowlanych. Niestety właśnie częste zmiany programów hodowlanych, szczególnie koni ras szlachetnych spowodowały, że dopiero w 2004 r. zostaną opublikowane ich jednolite wersje. Zmiany w programach hodowlanych spowodowane były również zmieniającymi się przepisami polskiego prawa, w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.

Komisje ksiąg stadnych koni ras: m, wlkp i sp podjęły m.in. decyzję o zmianie metody oceny ogierów kończących 100-dniowy trening z punktowej na indeksową, opisywaną szeroko w biuletynach PZHK, jak również decyzję o podwyższeniu od 2004 r. minimalnego progu w próbie dzielności, uprawniającego ogiery importowane do wpisu do księgi i użycia w rozrodzie, z 80 na 100 punktów indeksowych.
Komisje ksiąg stadnych koni ras szlachetnych oraz polskiego konia zimnokrwistego wprowadziły również nowy system kategorii ogierów, który w najbliższej przyszłości ma m.in. umożliwić dotowanie rozpłodników cennych genetycznie.

W 2002 r., na wniosek Komisji Księgi Stadnej koni rasy wielkopolskiej, po zasięgnięciu opinii Rady Hodowlanej, Zarząd PZHK zaakceptował propozycję zmian zasad wpisu do księgi koni rasy wielkopolskiej. Nowe zasady wpisu obejmą generalnie źrebięta urodzone od 1 stycznia 2004 r. Decyzja o zmianie zasad wpisu do księgi koni rasy wielkopolskiej podzieliła środowisko hodowców, dlatego należy w tym miejscu wyjaśnić, że poprzez tę zmianę powrócono faktycznie do zasad wpisu, które obowiązywały do końca 1995 r. i pozwalały na grupowanie koni wielkopolskich w dwóch działach.

Polski Związek Hodowców Koni jest członkiem organizacji krajowych i międzynarodowych – Federacji Związków Producentów Rolnych, Światowej Federacji Hodowli Koni Sportowych (WBFSH), Międzynarodowej Federacji Konia Huculskiego (HIF).

Zadania hodowlane

Klacze wpisane do ksiąg

W 2003 r. stan klaczy wpisanych do ksiąg wynosił 22.350 i utrzymał się na poziomie zbliżonym do 2002 r. (22.628 klaczy). Jeżeli do liczby klaczy wpisanych do ksiąg dodamy liczbę klaczy wpisanych do rejestru kuców i koni małych – 952 (2002 r. – 868 kl.), daje to ogółem 23.302 klacze w księgach i rejestrach (2002 r – 23.496 kl.).

Do ksiąg głównych wpisanych było 16.410 klaczy – 73,4% (w 2002 r. – 16.723 klacze – 73,9%).

Średni remont klaczy wpisanych do ksiąg i rejestrów w latach 2002 – 2003 wyniósł odpowiednio 17% i 16,9%.

W poszczególnych rasach kształtował się on następująco:

mwlkpspślzimnknhckuce
200213,7%16,5%18,9%11,6%18,4%10,9%18,4%24,2%
200312,4%12,8%24,2%9,9%18,5%14,0%13,6%21,7%

Opis źrebiąt i stanówka klaczy

W latach 2002 – 2003 opisano odpowiednio 13.413 i 13.291 źrebiąt. W stosunku do ilości klaczy pokrytych w roku ubiegłym wynosi to odpowiednio 18,2% i 18,7%.

Od klaczy wpisanych do ksiąg i rejestru pochodziło odpowiednio 83,3% i 85,1% opisanych źrebiąt.

Stanówka klaczy w latach 2002-2003 wyniosła odpowiednio 71.112 kl. i 70.550 kl. Należy mieć nadzieję, że w momencie kiedy służby weterynaryjne zaczną egzekwować przepisy ustawy o identyfikacji koni, widoczny na przestrzeni ostatnich kilku lat spadek ilości pokrytych klaczy zastanie zahamowany. Średnia liczba klaczy pokrytych przez ogiera użytkowanego w rozrodzie wyniosła odpowiednio 18,6 kl. i 19,0 kl.

Średnia liczba klaczy pokrytych przez ogiery poszczególnych ras wyglądała następująco:

mwlkpspślzimnknhckuce
200211,011,510,519,131,45,07,53,6
200311,912,310,217,129,54,47,14,0

Przeglądy selekcyjne źrebiąt

W latach 2002-2003 poddano przeglądom selekcyjnym odpowiednio 9.482 i 9.428 źrebiąt. Ilość źrebiąt poddawanych przeglądom na przestrzeni ostatnich kilku lat utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Należy jednak dążyć do tego aby średnia liczba źrebiąt przedstawianych na przeglądzie wynosiła nie kilka, jak aktualnie, ale kilkanaście źrebiąt, co z pewnością nadałoby takim przeglądom wyższą rangę.

Przeglądy selekcyjne ogierów starszych

W latach 2002 -2003 do ksiąg i rejestru wpisanych było odpowiednio 4.028 i 3.984 ogiery, w tym 1.075 i 1.055 ogierów państwowych. Z tej liczby przeglądom selekcyjnym poddano 2.804 i 2.703 ogiery.

Wpis ogierów młodych do ksiąg

W latach 2002-2003 wpisano do ksiąg odpowiednio 586 i 585 ogierów, a do rejestru kuców i koni małych 69 i 60 ogierów. W poszczególnych rasach remont ogierów wyglądał następująco:

mwlkpspślzimnknhckuce
20022,3%4,0%10,5%11,0%27,3%13,6%20,2%22,1%
20032,3%1,7%9,3%5,8%26,3%20,4%26,7%19,7%

Przy udziale dotacji zakupiono w latach 2002-2003 odpowiednio:

  1. 21 i 10 ogierów rasy m, wlkp i sp po 100-dniowym teście
  2. 135 i 142 ogiery rasy polski koń zimnokrwisty i śląskiej
  3. 6 i 6 ogierów prymitywnych (kn i hc)

Wszystkie ogiery zimnokrwiste i śląskie zakupywane przy pomocy dotacji, podlegały komisyjnej ocenie na wystawach-sprzedażach organizowanych przez OZHK/WZHK.

Przyczyny słabnącego zainteresowania zakupem ogierów po ZT analizowano omawiając wniosek Nr 4 ostatniego Walnego Zjazdu. Mniejsza ilość zakupionych przy pomocy dotacji ogierów śląskich wynikła  przede  wszystkim  z  dodatkowych wymagań nałożonych na ogiery śląskie, które do 2002 r. po zdaniu wstępnej próby polowej w wieku 2,5 roku, zgodnie z programem hodowlanym w wieku 3,5 lub 4,5 roku musiały ukończyć z wynikiem pozytywnym próbę dzielności po 19-dniowym treningu stacjonarnym. Zgodnie z postula-tami hodowców dokonano zmian w programie hodowlanym koni rasy śląskiej i w 2003 r. 2,5- letnie ogiery tej rasy były wpisywane do księgi po zdaniu próby dzielności po 28-dniowym treningu stacjonarnym przeprowadzonym w SO Książ.

Próby dzielności ogierów i klaczy

W latach 2002-2003, zgodnie z zapisami programów hodowlanych, poddano polowym i stacjonarnym próbom użytkowości odpowiednio 744 i 705 ogierów (bez ogierów poddanych 100-dniowemu treningowi), w tym 575 i 594 ogiery zimnokrwiste (młode i starsze), 71 i 34 ogiery śląskie (młode i starsze), 22 i 24 ogiery kn, 29 i 23 ogiery hc oraz 31 i 30 ogierów kuców i koni małych.

Próbom dzielności po 100-dniowym treningu poddano odpowiednio 89 i 73 ogiery.

Próbom dzielności poddano następujące ilości klaczy:

mwlkpspślzimnknhckuce
200212 – ppw
34 – ppz
6 – spw
95 – ppw
108 – ppz
9 – spw
131 – ppw
101 – ppz
9 – spw
2711230513
20039 – ppw
24 – ppz
1 – spw
70 – ppw
66 – ppz
12 – spw
92 – ppw
95 – ppz
26 – spw
62182218747

ppw – polowa próba wierzchowa
ppz – polowa próba zaprzęgowa
spw – stacjonarna próba wierzchowa

Na podkreślenie zasługuje fakt, że w ciągu dwóch lat poddano polowej próbie wierzchowej ponad 400 klaczy, najwięcej w takich okręgach jak: WZHK Poznań (115), OZHK Bydgoszcz (74), PomZHK (74), WMZHK Olsztyn (66). W OZHK Bydgoszcz zorgani-zowano trzy największe, pod względem ilości uczestniczących klaczy, polowe próby wierzchowe – 23 i 28 klaczy w 2002 r. oraz 23 klacze w 2003 r.

2002 i 2003 r. były kolejnymi, w których pod egidą PZHK i PZJ odbyły się Mistrzostwa Polski Młodych Koni, w tym po raz pierwszy w zaprzęgach jednokonnych (Janczewo k. Gorzowa Wlkp.). Mistrzostwa w skokach przez przeszkody, po kilku latach bytności w Warszawie, rozegrano na wspaniałym hipodromie Farmy Sielanka k. Warki.

MRiRW przeznaczyło na premie dla właścicieli i hodowców koni po 100 tys. zł w każdym roku, natomiast PZHK przeznaczył 7 i 8 tys. zł na zakup trofeów honorowych.

W 2002 r. w Mistrzostwach Świata Młodych Koni w Skokach w Lanaken wystartowało 5 koni polskiej hodowli, a w Mistrzostwach Świata Młodych Koni w Ujeżdżeniu w Verden – 2 konie. Spośród 3 polskich koni startujących po raz pierwszy w Mistrzostwach Świata Młodych Koni w WKKW w Lyon d’Angers, największy sukces odniósł 6-letni wałach OSTLER sp (Juror xx – Ostka po Jaskier), hodowli SK Golejewko, własności M. Kaźmierczaka,. startujący pod Łukaszem Kaźmierczakiem, który zajął 4-te miejsce.

W 2003 r. w MŚMK w Skokach wystartowało 5 koni, w tym 3 wytypowane przez Komisję Koordynacyjną PZJ-PZHK. W kategorii koni 5-letnich 17 miejsce na ponad 100 startujących koni (po dwóch bezbłędnych kwalifikacjach, bezbłędnym finale i z jednym błędem w rozgrywce), zajął Mistrz Polski Koni 4-letnich i Wicemistrz Polski Koni 5-letnich ogier PREZENT sp (Winner sp – Proca wlkp/ Alkat xxoo), hodowli A. Arciuszkiewicza, własności S. Sikorskiego, dosiadany przez S. Marchwickiego.

W MŚMK w WKKW na 10. miejscu uplasował się 6-letni wałach WAG sp (Omen xx – Wezera sp/ Firstgraaf holszt.) hod. SK Moszna i wł. M. Doniemirskiej, startujący pod Arturem Społowiczem.

Jednak największym sukcesem polskiej hodowli i jeździectwa w minionym okresie był wynik osiągnięty w sezonie 2003 przez polskich zawodników podczas Mistrzostw Świata w Zaprzęgach Parokonnych we Francji. Polska ekipa startowała w składzie: Ireneusz Kozłowski, Jacek Kozłowski oraz Roman Kusz. Polacy zdobyli srebrny medal zespołowo, a R. Kusz w klasyfikacji indywidualnej sięgnął po medal brązowy. Bardzo istotne jest, iż sukces ten nasi zawodnicy osiągnęli startując polskimi końmi – parą koni rasy polski koń szlachetny półkrwi (II dział) po og. Bogacz śl, parą małopolską po og. Emetyt i parą śląską po og. Lansjer. Również srebrny medalista tych mistrzostw, wyśmienity francuski zawodnik Pierre Jung startował polskimi końmi. Były to wałachy o nazwach: KLIR (Polonus wlkp – Kometa/Koncerz I wlkp) i GALDON (Lider śl – Gala wlkp/Gladiator). Niestety konie te startowały pod zmienionymi nazwami – Haryisard i Lorelrawal.

Smutne jest to, iż nazwy i pochodzenia tych koni dociekliwy pracownik PZHK otrzymał od Pierra Junga. Zawodnik ten przesłał dowody urodzenia źrebięcia, czyli dokumenty, które są ważne tylko w Polsce (wystawienie oficjalnego dokumentu hodowlanego, ważnego za granicą, kosztowało wtedy jedynie 50 złotych polskich). Należy mieć tylko nadzieję, że obecnie, gdy wszystkie konie sprzedawane za granicę będą zaopatrywane w paszporty, nie będzie już polskich koni startujących za granicą jako konie NN lub pod zmienionymi nazwami.

Liczbowe stany koni w poszczególnych rasach obrazujemy przedstawiając klacze i ogiery wpisane oraz źrebięta spełniające warunki wpisu do Księgi Głównej.

Rasa małopolska

Księga Główna199920012003
Klacze2.4132.2571944
w tym: klacze młode201238219
źrebięta klaczki360381385
Ogiery384329303
w tym: ogiery młode44337
źrebięta ogierki337288312

Obserwuje się stały spadek klaczy wpisanych do ksiąg. Od roku 1999 do 2003 spadek ten wyniósł prawie 20%. Jest to dla tak nielicznej populacji alarmujący sygnał. Dlatego należy tę rasę otoczyć specjalną troską. Umieszczenie jej na liście rodzimych, zagrożonych populacji i dotowanie hodowców decydujących się na utrzymywanie klaczy tej rasy powinno, w pewnym stopniu, zahamować dalszy spadek. Działania te mogą być jednak niewystar-czające, bowiem ograniczone możliwości zbytu materiału hodowla-nego, zwłaszcza młodych ogierów wchodzących do hodowli, mają duże znaczenie propagandowe i skutkują uznaniem tej rasy przez niektórych hodowców za mało przydatną. Podobne tendencje obserwuje się w populacji koni rasy śląskiej, która również, dzięki staraniom PZHK, została wpisana na listę ras zagrożonych. Niezbędne jest jednak promowanie obu tych ras tak, ażeby ich niezaprzeczalne zalety przybliżać hodowcom koni, przekonać ich o potrzebie zachowania własnych zasobów genetycznych.

Rasa wielkopolska

Księga Główna199920012003
Klacze4.4273.9693.700
w tym: klacze młode366429402
źrebięta klaczki565295788
Ogiery619435357
w tym: ogiery młode38406
źrebięta ogierki463385682

Widoczny  spadek  liczby  klaczy w tej księdze, spowodowany ograniczeniem udziału obcych ras we wzorcu rodowodowym, określonym regulaminem PZHK z 1996 r., zostanie zatrzymany poprzez możliwość wpisania do tej księgi potomstwa klaczy wielkopolskich po ogierach innych ras szlachetnych.

Jednakże przywiązanie hodowców, zwłaszcza z regionu Wielkopolski, do nazwy rasy, której rasowe komponenty wprowadzone obecnie nie gwarantują zachowania pewnej odrębności genetycznej, może doprowadzić do wzrostu populacji koni nazywanych wielkopolskimi, ale genotypowo odpowiadającymi warunkom księgi polski koń szlachetny półkrwi. Te zapisy programu hodowlanego uniemożliwiają szczególną ochronę tej rasy, która w przypadku zachowania dotychczasowego wzorca rodowodowego mogłaby być uznana za rasę rodzimą wymagającą ochrony. Obecnie można się jedynie zastanowić nad wydzieleniem z tej populacji lokalnych odmian mazurskiej i poznańskiej, szukając, poza ściśle określonym wzorcem rodowodowym, unikalnych cech populacji, a następnie podjąć próbę wprowadzenia tych odmian na listę zagrożonych ras rodzimych.

Rasa polski koń szlachetny półkrwi

Księga Główna199920012003
Klacze2.6282.4863.342
w tym: klacze młode625642638
źrebięta klaczki1.2951.6021.260
Ogiery552708703
w tym: ogiery młode13513966
źrebięta ogierki1.2061.2651.150

Dynamiczny wzrost liczby klaczy tej rasy, może ulec pewnemu obniżeniu z powodu zmian warunków rodowodowych dla koni wielkopolskich. W przyszłości również pewien wpływ na obniżenie liczebności tej populacji może mieć większa skłonność hodowców koni ras rodzimych do krycia klaczy objętych programami ochronnymi, ogierami w obrębie rasy. Jednak tendencje te nie powinny przebiegać gwałtownie, a skutki wprowadzania programów ochronnych będą widoczne dopiero po kilku latach działania programu.

Ogółem w trzech rasach, których celem hodowlanym jest uzyskanie konia o walorach sportowych, głównie wierzchowych, ale i zaprzęgowych obserwuje się niewielką tendencję spadkową. Dlatego przywołano poniżej również konie wpisane do ksiąg wstępnych, aby ukazać możliwości produkcyjne tego pogłowia. Razem w tych trzech rasach w księgach głównych i wstępnych jest wpisanych 11.656 klaczy, od których rocznie można uzyskać około 5.800 źrebiąt. Z tej ilości do remontu stada należy przeznaczyć 1.200 klaczy i 130 ogierów, czyli można rocznie wyprodukować 4500 źrebiąt z przeznaczeniem do użytkowania wierzchowego i rekreacyjnego. W przyszłości liczba ta może być niewystarczająca dla zaspokojenia potrzeb rynku, na którym popyt, w miarę bogacenia się społeczeństwa, będzie wzrastał.

Razem
m, wlkp, sp
Księga Główna
2003
Księga Wstępna
2003
Klacze8.9862.670
w tym: klacze młode1.259392
źrebięta klaczki2.433835
Ogiery1.36317
w tym: ogiery młode79
źrebięta ogierki2.144

Rasa śląska

Księga Główna199920012003
Klacze1.2851.1551.030
w tym: klacze młode11110486
źrebięta klaczki232257195
Ogiery225319259
w tym: ogiery młode294515
źrebięta ogierki159165170

Ta malejąca populacja została wprowadzona na listę ras zagrożonych. Wspomniano o niej przy omawianiu rasy małopolskiej. Powinna być otoczona taką samą opieką, jak pozostałe rasy rodzime. Przydatność tej rasy koni do sportu zaprzęgowego jest niezaprzeczalna i powinna wzrastać, przy stałym monitorowaniu takich cech, jak zdrowie, wytrzymałość, ruch. Ważne jest również zachowanie przystosowania tej rasy do warunków środowiskowych obszarów, na których została wytworzona.

Rasa polski koń zimnokrwisty

Księga Główna199920012003
Klacze6.1225.0965.137
w tym: klacze młode587613762
źrebięta klaczki1.8451.6771.869
Ogiery1.4571.4741.658
w tym: ogiery młode308346444
źrebięta ogierki1.2411.3131.399

Populacja koni tej rasy jest od wielu lat stabilna i nie budzi niepokoju. Zagrożeniem może być gwałtowne załamanie eksportu koni żywych na rzeź, dlatego też należy poszukiwać i promować inne możliwości użytkowania koni tej rasy.

Rasa konik polski

Księga Główna199920012003
Klacze 431 397 428
w tym: klacze młode 76 39 60
źrebięta klaczki 108 98 93
Ogiery 122 99 93
w tym: ogiery młode 14 15 19
źrebięta ogierki 122 90 88

Rasa huculska

Księga główna199920012003
Klacze 346 363 579
w tym: klacze młode 63 72 79
źrebięta klaczki 116 122 157
Ogiery 72 93 105
w tym: ogiery młode 15 11 28
źrebięta ogierki 112 160 171

Obydwie rasy zachowawcze, dzięki promocji i programom ochrony, odnotowują tendencje wzrostowe.

Istnieje jednak obawa, że właściciele stad zachowawczych, dotowanych obecnie z budżetu narodowego oferującego niewielkie, ale pewne dotacje, wybiorą wyższe dopłaty z budżetu UE. Losy tego programu po kilku latach mogą ulec niekorzystnej zmianie, a powrót do własnych źródeł finansowania tych stad może być niemożliwy.

Rejestr kuców i koni małych

Wielkość populacji koni wpisanych do tego rejestru (ok. 1000 klaczy) pozwala obecnie na wystąpienie do Ministra Rolnictwa o otworzenie księgi stadnej. Należy więc przygotować program hodowli koni dla poszczególnych działów księgi.

Wystawy koni

W latach 2002 -2003 OZHK/WZHK zorganizowały odpowiednio 50 i 49 wystaw o różnym zasięgu, na których zaprezentowano 1311 i 1291 koni. OZHK/WZHK zajmują się na ogół stroną organizacyjną i wyborem koni, natomiast środki na nagrody pochodzą od sponsorów, w tym od władz samorządowych i MRiRW. PZHK przeznaczył na nagrody na wystawach odpowiednio 8 i 7,5 tys. zł. Najwięcej wystaw zorganizował WZHK Poznań (2002 r. – 20, 2003 r. – 16).

Największe wystawy współorganizowane przez OZHK/WZHK to:

  • Młodzieżowy Czempionat Koni Rasy Małopolskiej w Białce (LZHK Lublin, SO Białka)
  • Młodzieżowy Czempionat Koni Rasy Polski Koń Zimnokrwisty w Kętrzynie (SO Kętrzyn, WMZHK Olsztyn, WZHK Białystok)
  • Tarpaniada w Sierakowie (Sekcja Hodowców Koników Polskich, SO Sieraków, WZHK Poznań)

W latach 2002 i 2003 Krajowa Wystawa Zwierząt Hodowlanych odbyła się w Poznaniu. Ze względu na niewystarczająca liczbę koni w 2002 r. nie wyłoniono czempiona w rasie małopolskiej (ogiery i klacze) i śląskiej (klacze), a w 2003 r. w rasie śląskiej (ogiery) i zimnokrwistej (ogiery). Przyczyną nie rozegrania tych czempio-natów było przede wszystkim małe zdyscyplinowanie właścicieli prywatnych, którzy zbyt późno bądź nie powiadomili Związku o  rezygnacji  z  udziału  w  wystawie, uniemożliwiając tym samym wezwanie koni rezerwowych. Relacje z wystaw ukazały się w KiR i KP. W 2003 r. organizatorzy wystawy udostępnili ring wyłącznie na potrzeby oceny i prezentacji koni, dzięki czemu, przy udziale okręgowych związków hodowców koni, szczególnie WZHK w Poznaniu, zorganizowano szereg pokazów z udziałem koni. W przyszłości Związek będzie rozwijał formułę pokazów w czasie KWZH, gdyż jest to niezmiernie ważny element promocji własnych ras koni, przyciągający największą liczbę publiczności.

Działalność wydawnicza

W 2002 r. PZHK wydał drukiem II Krajowy Rejestr Kuców i Koni Małych, a w 2003 r. oddał do druku II tom Księgi Stadnej Polskich Koni Szlachetnych Półkrwi (wydany na początku 2004 r.). Podobnie jak w latach ubiegłych, wydano katalogi ogierów zakwalifikowanych na 100-dniowy trening. W 2002 r. Zarząd PZHK podjął decyzję o wydawaniu biuletynu PZHK w całym nakładzie Konia Polskiego, co pozwoliło na dotarcie do większej liczby hodowców.

W drugiej połowie 2003 r. Zarząd PZHK podjął decyzję o wydawaniu kwartalnika pod nazwą „Hodowca i Jeździec”. Pierwszy numer ukazał się w październiku 2003 r. Siedziba redakcji nowego pisma mieści się w Zachodniopomorskim Związku Hodowców Koni w Szczecinie.

Scroll to Top